Cijfers laten zijn dat veel jongeren moeite hebben met het maken van de juiste studiekeuze.
– In het schooljaar 2018-2019 waren er 26.894 nieuwe voortijdig schoolverlaters, 2 procent van alle leerlingen (tot 23 jaar). Zij verlaten zonder startkwalificatie de opleiding (bron: www.nji.nl).
– In het schooljaar 2018 is 15,1% van de jongeren in het HBO gestopt tijdens het eerste schooljaar (bron: www.vereniginghogescholen.nl).
Ze hebben een verkeerde keuze gemaakt. Al ben ik het niet eens met het feit dat het een ‘verkeerde’ studiekeuze wordt genoemd. Want hoe dapper moet je zijn om te zeggen dat je een andere weg wilt inslaan. Dat je erachter komt dat je een andere toekomst voor je ziet dan je had verwacht. Switchen van studie brengt nogal wat met zich mee; studievertraging; hogere studieschuld én minder zelfvertrouwen, blijkt uit onderzoek.
Kijkend naar de weg die de studenten hebben afgelegd richting deze keuze, is het ook niet verwonderlijk dat ze ervoor kiezen om van studie te veranderen.
Stap 1 Profielkeuze
De allereerste stap in het maken van een uiteindelijke studiekeuze is de profielkeuze.
Aan het einde van het tweede jaar van de leerweg vmbo-basis, vmbo-kader en vmbo-gemengde leerweg kiezen jongeren een profiel. Zij hebben de keuze uit 10 verschillende profielen maar combinaties zijn mogelijk. Jongeren van het VMBO-TL hebben de keuze uit 4 profielen. Havo en VWO jongeren kiezen aan het einde van het derde jaar een profiel. Zij hebben de keuze uit 4 verschillende profielen en ook hier zijn combinaties mogelijk.
Dat betekent concreet dat jongeren op het VMBO ongeveer 14-15 jaar zijn op het moment dat ze een profielkeuze moeten maken. Volgens het boek ‘ puberbrein binnenstebuiten’ zijn jongeren in de leeftijd tussen 14 en 16 jaar emotioneel nog kwetsbaar. In tegenstelling tot jongeren in de leeftijd tussen 12-14 jaar denken ze wel na over hun keuzes maar erg rationeel gaat dat nog niet. Gevolgen kunnen ze nog niet goed inschatten, laat staan relativeren.
Jongeren op de HAVO en VWO maken een jaar later hun profielkeuze, zij zijn dan ongeveer 15-16 jaar. Vanaf een jaar of 16 tonen jongvolwassenen meer verantwoordelijkheidsgevoel en denken ze verder vooruit, aldus het boek ‘ puberbrein binnenstebuiten’. Het boek beschrijft ook vier verschijnselen die het pubergedrag weergeven:
- Geen helikopterview: moeite met overzicht houden, slechtere concentratie
- Ratio op achterstand: moeite met keuzes maken, moeite met plannen en anticiperen
- Heftig emoties: emoties minder onder controle
- Kicks: enorm stemmingswisselingen, minder relativeringsvermogen, verhoogde roekeloosheid.
En middenin deze wervelstorm vragen wij van ze om een profielkeuze te maken.
Gevolgen verkeerde profielkeuze
Een verkeerde studiekeuze kan grote gevolgen hebben. Zo kan het ervoor zorgen dat jongeren blijven zitten en studievertraging oploopt. Ook kan het ervoor zorgen dat ze met het gekozen profiel niet de studie kunnen gaan doen die ze uiteindelijk graag willen doen.
Stap 2: studiekeuze
Op het moment dat jongeren voor hun eindexamen zitten, moeten ze een studiekeuze maken. Een jongere die de overstap naar het beroepsonderwijs wil maken heeft volgens de keuzegids 2020 de keuze uit meer dan 360 verschillende MBO opleidingen, 450 HBO opleidingen en 210 universitaire studies.
Mijn ervaring
Tijdens mijn werk als studie- en loopbaancoach heb ik veel jongeren begeleid in het maken van een studiekeuze. Wat mij daarbij opviel was dat jongeren vaak bang zijn om een verkeerde studiekeuze te maken. Onderwerpen die daarbij veelvuldig naar voren kwamen zijn:
– financieel; ‘ ik heb maar vier jaar recht op studiefinanciering. Ik kan het me niet veroorloven om een verkeerde studiekeuze te make
– Loopbaan; ik moet dit werk de rest van mijn leven blijven doen. Dan MOET ik een studie kiezen die ik op álle fronten leuk vind.
– druk van de omgeving (ouder/familie/vrienden); anderen vinden de studie niet bij mij passen. Moet ik kiezen voor mijzelf of het advies van anderen volgen?
Tips bij het maken van een profielkeuze en studiekeuze
Een profiel- en studiekeuze is ook gewoon leuk! Wees reëel en ga uit van de mogelijkheden van de jongere. Niet van de onmogelijkheden! Tijdens mijn werk leg ik de jongeren altijd uit dat een studiekeuze geen definitieve keuze voor het leven is. Een studie duurt een aantal jaar maar de periode van werken duurt nog veel langer. In die tussentijd ontwikkelt de jongere zich, maar ook de arbeidsmarkt.
Ook geef ik ze inzicht in hun manier van kiezen. Er zijn verschillende keuzestijlen te ontdekken; onder andere de gevoelsmatige keuzestijl, de rationele keuzestijl, de twijfelende keuzestijl. Zo heb ik ooit een jongere begeleid die maar geen keuze kon maken. Ze bezocht alle open dagen die er waren, ging met iedereen in gesprek die er voor openstond maar een keuze kon ze niet maken. Toen ik haar de vraag stelde hoe ze altijd kleren kocht, antwoordde ze direct; “ ik maak lijstjes! Ik schrijf altijd op wat ik waar heb gezien zodat ik overzicht krijg!” En zo heeft ze uiteindelijk ook zelf een studiekeuze gemaakt; door lijstjes te gaan maken met de voor- en nadelen.
Laat een jongere in gesprek gaan. Niet alleen met ouders maar ook met vrienden, familie, sportgenoten én vooral met mensen uit het werkveld. Zelf ben ik overtuigd van de kracht van netwerkgesprekken. Het geeft jongeren op een laagdrempelige manier de mogelijkheid om kennis te maken met functies en organisaties.
Enkele ezelsbruggetjes voor een goed gesprek met een jongere:
– Gebruik LSD: luisteren, samenvatten, doorvragen
– Laat OMA (wat vaker) thuis: oordelen, meningen adviezen
– Maak je niet DIK: Denk in Kwaliteiten. Een hele belangrijke vind ik zelf aangezien veel jongere een gebrek aan zelfvertrouwen hebben. En maak vooral ook de angsten bespreekbaar. Door te benoemen wat je ziet, geef je jongeren zelfinzicht en zelfvertrouwen mee.
Succes!
Recente reacties